Turkana Route II – Bull Jumping ceremonie

Het is net als in Arba Minch erg warm in Turmi, maar in de schaduw van de mango bomen en met het briesje dat door het dal waait prima uit te houden. We gebruiken de zondag om te relaxen, wat foto’s te selecteren en voor wat hoognodig onderhoud. Aan het eind van de middag lopen we met Jan en Margriet (blog) en Pim nog maar eens naar de naastgelegen Buska Lodge voor een biertje. Prima dagbesteding, wat hebben we het toch ’slecht’. De volgende ochtend kunnen we ook rustig onze tijd nemen om te ontbijten en de tent in te pakken, want de ’Bull Jumping’ ceremonie begint pas na de lunch.

Via wat jongens op de camping is het ons gelukt om benzine te krijgen. Een tankstation hebben ze niet in Turmi, maar benzine is gewoon te krijgen. Op de ’zwarte markt’. Het is iets duurder dan de benzine die we in Arba Minch aan de pomp konden krijgen, maar nog wel te betalen. De jongens vertrekken met z’n tweeën op een kleine brommer naar het centrum van Turmi en komen even later terug met een grote witte plastic tas met daarin acht waterflessen vol met benzine. Het ziet er goed uit, er drijft ook geen rotzooi in en lijkt ook geen water in te zitten. Dat durven we wel te gebruiken, zeker met het filter in onze benzinetank. Het is genoeg om beide motoren weer tot de rand te vullen. Twee dagen eerder hadden we in Turmi voor de zekerheid ook nog maar wat extra water en eten gekocht. Zeker de flessen water gaan snel in dit warme weer.

Als de tent is ingepakt en we hebben geluncht, rijden we met Pim, Jan en Margiet naar het centrum van Turmi. In het centrum blokkeert een lange rij Land Cruisers de weg. Allemaal vol met toeristen die op de Bull Jumping ceremonie zijn afgekomen. We volgen de stoet het dorp uit en draaien na 10 km een smal pad op. Aan weerszijden van het zanderige pad passeren we een dichtbegroeid acacia bos. Tussen de bomen vangen we hier en daar een glimp op van wat geiten of koeien. We volgen het pad een aantal kilometer tot ook het pad wordt geblokkeerd door een lange rij 4×4’s. Nog meer toeristen.

Onze motorjassen, helmen en andere losse spullen die we op de motoren meenemen (zoals de tanktas en de duffel) leggen we bij Pim en Jan in de auto. Leuk hoor reizen op de motor, maar het bezoeken van bezienswaardigheden blijft altijd een beetje goochelen. Niet overal kunnen we zomaar onze spullen op de motor laten zitten. En het soms wil je ook wel graag je motorpak en vooral je warme motorlaarzen uit. Een lift van Pim, zoals naar de markt in Dimeka, is dan echt heel fijn, omdat we dan lekker zonder motorkleren en op fijne schoenen over de markt kunnen sjokken.

Met een volle Camelbak op m’n rug volg ik Margriet verder het pad af. Beneden aan het pad staat een grote groep toeristen in de volle zon in de droge rivierbedding. Hun aandacht, fotocamera’s en videocamera’s gericht op de Hamer mensen die in de schaduw van de acacia bomen zitten. Die hebben het beter bekeken! Alle jongens uit Turmi lijken zich te hebben opgeworpen als ’gids’. Ze lopen druk tussen de toeristen door om van iedereen de Ethiopische Birr te innen voordat we ceremonie kan beginnen.

De Hamer meiden zien er prachtig uit. Niet alleen met hun bijzondere kapsel en mooi versierde leren lappen, maar nu ook met banden met belletjes op hun kuiten. Het maakt een gezellig geluid als ze lopen. De meiden zitten wat te kletsen en poseren voor onze foto’s. Ik denk dat wij voor hen soms net zo’n bezienswaardigheid zijn, als zij voor ons. Soms zie je ze ineens met z’n allen één bepaalde kant op kijken en dan keihard schaterlachen. Misschien is het soms maar goed dat we ze niet kunnen verstaan.

Er zijn veel dorpelingen op de ceremonie afgekomen. Het is dan ook één van de belangrijkste ceremonies in de Hamer samenleving. De ceremonie vormt het sluitstuk van een drie dagen durende initiatie-rite voor jonge Hamer mannen. Op de laatste en derde dag van de initiatie moet de jonge Hamer man drie tot vijf keer poedelnaakt over een zevental stieren lopen. De stieren staan daarbij in een rij naast elkaar opgesteld. Als hij slaagt, mag hij een vrouw kiezen. Als het mislukt moet hij een jaar wachten en het dan nog een keer proberen.
Maar dat is niet alles. Ook de Hamer vrouwen spelen een belangrijke rol bij de ceremonie. Om hun toewijding te tonen aan de Hamer jongen die over de stieren springt, laten ze zich ritueel slaan met lange dunnen takken. Ze kiezen de takken zelf uit en dagen de jongens uit het dorp uit om hen daarmee te slaan, door voor hun neus te dansen terwijl ze de takken in zijn hand duwen. Als ze worden geslagen, krult de tak om hun lijf en laat deze een diepe wond achter op hun rug. De bloederige wonden en de littekens die daarna ontstaan zijn een ere teken, hoe meer littekens hoe hoger het aanzien van de betreffende dame. Om diezelfde reden maken ze de wonden ook extra vuil om een nog groter litteken te krijgen. Al met al toch een pijnlijke toestand. De dag begint er dan ook mee dat de vrouwen zich moed indrinken met een lokaal brouwsel.

We volgen de Hamer mensen door de rivierbedding naar een open plek in het acacia bos. Verschillende vrouwen hebben al gapende wonden op hun rug. Ik heb zelden zulke wonden gezien en kan me voorstellen dat ze het die ochtend flink op een zuipen hebben gezet om zich hierop voor te bereiden.

Eenmaal op de open plek vormen de toeristen een cirkel waarbinnen de Hamer dames dansen, zingen, springen en blazen op hun toeters. Het klinkt aanstekelijk en bijzonder ritmisch. Tussen de dames staan een aantal Hamer jongens, niet ouder dan 16 of 17 jaar. Terwijl de dames dansen, belagen ze de jongens en proberen ze hun tak bij hem in zijn handen te drukken. We kunnen niet verstaan wat ze zeggen, maar het is duidelijk onaardig. Tussen de dames vindt een heuse strijd plaats om te zorgen dat de jongen hun tak aanpakt. En als de jongen dan eenmaal een tak van één van de dames heeft aangepakt, danst en zingt zij onverminderd verder totdat een luide klap klinkt. SLASH, als een zweep van een dompteur. Geen gegil, geen tranen, geen krimp. Ze heeft haar tik te pakken, een gapende wond op haar rug en blijft zingend proberen één van haar andere takken in zijn handen te drukken voor de volgende tik. Maar zij heeft haar beurt gehad, de andere dames verdringen zich om de jongen, duwen hem alle kanten uit en proberen ook een tik te krijgen. Voor de dames een pijnlijke toestand, maar ook de jonge mannen die de tikken moeten uitdelen lijken niet erg blij met de hun opgedragen taak. Het hoort bij de ceremonie, maar om je eigen tante, zus of nichtje nou zo te verminken moet toch ook moeilijk zijn.

Vanaf een afstandje bekijk ik met Margriet hoe de ene na de andere tik wordt uitgedeeld, tot ik het genoeg vind. Het is duidelijk dat de vrouwen hier zelf voor kiezen, want er blijven ook een aantal vrouwen een beetje op de achtergrond. Het zijn meestal dezelfde (meest beschonken) dames die vooraan staan en de meeste klappen krijgen. Maar het geluid van die tak op hun rug is zo akelig, dat ik hier niet meer voor mijn plezier naar kan kijken. Maar ja, ik ben dan ook het type dat een enge film bekijkt door de spleetjes van haar ogen terwijl ze haar handen op haar oren houdt. Peter, Pim en Jan lijken er minder last van te hebben.

Nadat dit deel van de ceremonie is afgelopen, komen de stieren ten tonele. Een grote groep stieren die rustig de kring toeristen binnen stapt. De mannen uit de dorp kiezen een aantal stieren uit en proberen ze zij-aan-zij op te stellen. Geen makkelijke taak, want de stieren verzetten zich behoorlijk. Ze vatten de stieren bij de horens en hun staart en proberen ze zo op hun plek te krijgen.

Terwijl de stieren worden klaargezet, wordt de jongen op wie het allemaal draait, de ’Bull Jumper’, apart genomen door zijn vrienden en de mannen uit zijn familie. Ze vormen een kring om hem heen in een poging de toeristen voor dit deel van de ceremonie buiten te houden. Iets wat niet steeds lukt, want sommige toeristen presteren het om hun camera over te hoofden van de mannen te plaatsen en toch een foto te nemen. Bijzonder brutaal. Het zal wel een uniek foto opleveren…

Nadat ook dit besloten deel van de ceremonie is afgelopen, maakt de jonge man zich klaar om over de stieren de lopen. Zijn dorpsgenoten mengen zich in de kring tussen de toeristen om zijn poging goed te kunnen zien. Hij neemt een aanloop, springt op de eerste stier, loopt over de ruggen van de zeven stieren en springt aan de andere kant weer op de grond. Dan draait hij om, zodat hij nog een keer over de rij met stieren kan lopen. Poedelnaakt hopt hij van de ene rug op de de andere rug om aan de andere kant weer op de grond te springen. Het lukt hem uiteindelijk om vier keer heen en weer te lopen. Niet de gewenste vijf keer, maar uit het goedkeurend gemompel om ons heen maken we op dat hij wel is geslaagd. Hij mag zijn vrouw uitkiezen.

De ceremonie is afgelopen en de toeristen lopen in colonne weer terug naar de auto’s. Met gemengde gevoelens kijk ik naar de gapende wonden op de ruggen van de dames. Het is een eeuwenoude traditie die hoort bij hun cultuur, maar verminking (vaak van de vrouwen) die onderdeel is van de ceremonie blijf ik persoonlijk ingewikkeld vinden. Daar komt bij dat het door het grote aantal toeristen voelt als een ’show’ die voor toeristen is opgezet, wat de verminkingen nog bedenkelijker maakt. Aan de andere kant staat vast dat de ceremonie nog altijd onderdeel is van de Hamer samenleving en hoe dan ook plaatsvindt, met of zonder toeristen. Het mag dan misschien als een show voelen, het is hun goed recht om toeristen uit te nodigen voor de ceremonie en zo te profiteren van de toeristische belangstelling en de inkomsten die ze daarmee genereren.

Na de ceremonie vervolgen we onze weg van Turmi naar Omorate. Het is stoffig en warm, maar de zandweg is prima te rijden. Aan het begin van de avond komen we aan in Omorate, de laatste plaats in Ethiopië vóór de grens met Kenia. We drinken een warme cola, eten voorlopig onze laatste enjera en kruipen dan onze tent in. Morgen begint het echte avontuur, via Lake Turkana naar Kenia!!

Klik hier op de foto’s te bekijken

Afgelegde afstand tot en met Omorate: 12.824km

Vorige bericht “Turkana Route I – Naar de Omo Vallei” – Volgende bericht “Turkana Route III – 1,000 km offroad“