Op zoek naar Berggorilla’s

Diep in de tropische regenwouden van Oeganda leeft één van de meest bedreigde diersoorten ter wereld; de Berggorilla. Het is één van de vier gorillasoorten en met een populatie van slechts 850 gorilla’s verreweg het meest bedreigde soort. De Berggorilla is te vinden in de nationale parken rondom het drielandenpunt van Oeganda, Rwanda en Congo (DRC). Ieder jaar kan slechts een gelimiteerd aantal toeristen deelnemen aan een ’Gorilla-tracking’. Wij waren twee van de gelukkigen die kaartjes wisten te bemachtigen!

Ruim voordat we in Oeganda kwamen, waren we al verschillende reizigers tegengekomen die in Rwanda of Oeganda naar de gorilla’s waren geweest. Zonder uitzondering waren ze allemaal lyrisch en lieten ze weten dat ze het voor geen goud hadden willen missen. “Mindblowing”, “Life changing”, het loog er niet om. Aan die bijzondere ervaring hing wel een bijzonder groot prijskaartje. De toegang tot het park en de tocht naar de gorilla’s was zo duur, dat wij in eerste instantie hadden besloten om deze unieke kans aan ons voorbij te laten gaan. Totdat we er achter kwamen dat wij precies in het laagseizoen door Oeganda zouden reizen en de tickets dan 40% goedkoper zijn. Daar kwam bij dat de tickets moesten worden betaald in Amerikaanse dollars en onze sterke euro dat ineens wel betaalbaar maakte!

Nu alleen nog kaartjes zien te krijgen. In het hoogseizoen is dat een haast onmogelijke opgave, omdat de tickets dan vaak al maanden -en soms zelfs al jaren- van tevoren zijn uitverkocht. Ook dat bleek in het laagseizoen gelukkig anders te zijn. Direct toen we in Kampala aankwamen, kochten we bij het hoofdkantoor van de Ugandan Wildlife Authority kaartjes, we konden zelfs kiezen waar en wanneer we wilden gaan. We kozen voor Rushaga, een gebied in het zuiden van Bwindi Impenetrable Forest National Park waar tien groepen Berggorilla’s voorkomen.

Na ons rondje door Oeganda, rijden we vanaf Lake Bunyonyi eerst terug naar Kabale om wat inkopen te doen. Met de tassen vol boodschappen voor een paar dagen en een ’rolex’ voor onderweg, gaan we verder richting Rushaga. De weg is buitengewoon goed, een prachtig gladde asfaltweg met bijzonder lekkere bochten. Na een uur verlaten we de hoofdweg en rijden we over een smalle gravelweg verder richting het park. Het uitzicht vanaf de weg over de vulkanen in de verte is geweldig!

Aan het eind van de middag komen we aan in het dorp dat grenst aan het nationale park. We volgen de borden naar Nshongi Camp. De weg gaat steil naar beneden en verandert na een paar honderd meter in een smal voetpad waar wij met de motoren niet verder kunnen. We stoppen, maar zien geen camping. Terwijl we een beetje verdwaasd om eens heen kijken, komen er uit het dal naast de weg twee meiden aangelopen. Ze dragen alle twee een t-shirt met daarop de naam van de camping, we zullen dus toch wel goed zitten hier. Als we vragen waar de camping is, wijzen ze naar een trap die het dal in leidt. Daar kunnen we zeker niet heen met de motoren. Het is geen fijn idee om ze bovenaan de trap achter te laten, maar na overleg met de eigenaar besluiten we dat toch maar te doen. We halen alle belangrijke spullen eruit, dekken ze af met de tarp en hopen er het beste van.

Met hulp van de twee meiden slepen we al onze spullen de trap af naar de camping. Het is een prachtige plek. Naast het grasveld stroomt een riviertje dat de grens vormt met het nationale park. Aan de andere kant van het water begint het oerwoud, een dicht begroeid bos met hoge bomen begroeid met mos, orchideeën en lianen die van de takken naar beneden hangen. Uit het bos komen de vreemdste geluiden, het geschreeuw van apen en de hoge tonen van de Turako’s.

We gaan pas over twee dagen naar de gorilla’s, dus zetten de tent op en maken het onszelf gemakkelijk. Er is geen elektriciteit, geen wifi en we hebben geen bereik met onze telefoon. In plaats van de computer en de Ipad pakken we allebei een boek en zakken we weg in onze stoelen. Zodra ’s avonds de zon achter de hoge bomen is verdwenen, maken wij ons avondeten klaar terwijl de bewaker een groot kampvuur opstookt. Samen met de meiden kruipen we dicht rond het vuur om een beetje warm te blijven. Het is bijzonder donker in het dal en zonder zaklamp zien we letterlijk geen hand voor ogen. Pas als de maan hoog genoeg staat om het dal te verlichten kunnen we elkaars contouren onderscheiden. We luisteren naar de olifanten die in de verte door het bos lopen en blijven rond het vuur zitten tot het uit is en zo fris dat we snel de slaapzak in willen.

Afgezien van een wandeling door het dorp, is de volgende dag een herhaling van de vorige. Heerlijk met een boek in een stoel in de zon en ’s avonds na het eten rond het kampvuur om een beetje warm te blijven. Maar dan is het toch echt zo ver, we gaan op zoek naar gorilla’s. Met volle camerabatterijen, water en een lunchpakketje lopen we net na zeven uur de camping af richting de ingang van het park.

Om de gorilla’s te beschermen worden in het nationale park maar acht personen per gebied per dag toegelaten. Onze groep is vandaag nog kleiner, want naast Peter en mijzelf is er maar één andere toerist, William uit Canada. We worden hartelijk ontvangen in het bezoekerscentrum en krijgen een uitgebreide instructie van onze gids. Hij vertelt dat de iedere nieuwe groep met gorilla’s worden opgespoord door ’trackers’ en daarmee gedurende enige tijd wordt geobserveerd door onderzoekers. Pas als de gorilla’s voldoende gewend zijn aan mensen, is het daarna ook voor toeristen mogelijk om die groepen onder leiding van een gids te bezoeken. Maar wel met mate, want hoewel wij zorgen voor de financiën die nodig zijn om de gorilla’s te beschermen (vooral tegen stropers!), verstoort ons bezoek wel hun natuurlijke leefwijze. Door het aantal bezoekers te beperken en iedere dag een andere groep gorilla’s te bezoeken, probeert men zo goed als mogelijk een balans te vinden tussen het bezoek van toeristen en de rust van de gorilla’s.

We moeten ons tijdens de tocht door het oerwoud en bij de gorilla’s aan strikte regels houden. We kunnen niet deelnemen als we last hebben van onze darmen of onze luchtwegen. De kans zou dan te groot zijn dat wij de gorilla’s aansteken en ziek maken. We moeten ook fit genoeg zijn voor de wandeling door het bos. Als we daarna de groep bereiken, mogen we slechts één uur in de nabijheid van de gorilla’s doorbrengen en gedurende die tijd minimaal zeven meter afstand houden. Eenmaal bij de gorilla’s moeten we ons onderdanig opstellen door ons klein te maken en zo nodig naar de grond te kijken als de gorilla te dicht bij komt. Hoewel de gorilla’s gewend zijn aan mensen, blijven het wilde dieren die bijzonder sterk zijn en je flink kunnen verwonden. Ten slotte waarschuwt de gids voor de agressieve mieren in het park en laat hij ons onze broek in onze sokken steken zodat we niet worden gestoken. Reuze charmant!

De gorilla’s verplaatsen zich constant door het park en het is van te voren nooit duidelijk waar ze precies zijn en hoe ver je moeten lopen om ze te zien. Er zijn constant ’trackers’ in het bos die de gorilla’s zoeken en vanaf een afstandje blijven volgen. Zij geven dan aan de onderzoekers en de gidsen door waar de gorilla’s zijn. De trackers hebben vandaag vier groepen met gorilla’s gevonden. Voor de meeste groepen zouden we vier tot zes uur moeten lopen om ze te zien, maar één groep is wat dichterbij. Onze gids denkt dat we voor die gorilla’s, de Bwindi groep, ongeveer 1,5 uur moeten lopen. Dat lijkt ons wel wat.

De gids vertelt dat de Bwindi-groep bestaat uit elf gorilla’s. Eén zilverrug, een aantal jongere mannetjes (zwartruggen) en een aantal vrouwtjes met jongen. De groep heeft vandaag een plekje gevonden aan de rand van het park, op de grens tussen het oerwoud en de akkers van de lokale boeren. De snelste manier om bij de groep te komen is niet door het park, maar er omheen. Met de instructies op zak, de broek in de sokken en een wandelstok in de hand kunnen we vertrekken. Er voegen zich nog twee met geweren bewapende bewakers bij de groep (volgens de gids om ons te beschermen tegen olifanten) en dan gaan we op pad.

We lopen terug naar de uitgang van het park en volgen het voetpad langs de camping waar wij eerder hadden moeten stoppen met de motoren. We lopen langs het riviertje dat op de parkgrens stroomt en trekken steeds dieper het bos in. Langs hoge bomen en enorme varens, door kleine stroompjes en dwars door akkers met mais en weilanden met koeien. We moeten over een aantal steile heuvels heen en klimmen achter de gids aan. William sprint bijna omhoog, maar wij hebben er duidelijk meer moeite mee. Met een rood gezicht en een nat voorhoofd probeer ik het tempo van de gids te volgen en ondertussen te luisteren naar zijn verhalen over de gorilla’s. Het is best een zware wandeling, maar het uitzicht alleen maakt het al meer dan de moeite waard.

Onderweg houdt de gids steeds contact met de trackers die in het bos bij de gorilla’s zijn. De gorilla’s hebben een plek gevonden om te eten en zijn het laatste uur nog niet verplaatst. Na ruim 1,5 uur lopen zijn we bij de trackers. We laten onze wandelstokken en rugtassen achter bij één van de bewakers en volgen de gids en de trackers verder het dal in. De trackers stoppen en wijzen naar de overkant van het smalle dal. Ik tuur en speur de groene helling af tot ik ineens een zwarte vlek zie. Op ongeveer 50 meter zit een gorilla in de hoge struiken te eten. Als ik niet had geweten dat hij daar zat, was ik er zo aan voorbij gelopen.

We volgen de trackers verder naar beneden tot we weer twee gorilla’s zien. Deze zijn een stuk dichterbij, op ongeveer 10 meter. De trackers lopen nog een eindje door totdat we recht tegenover de zilverrug zitten. Het is een enorm beest, met een dikke buik, lange harige armen en enorme handen. Hij zit onderuit gezakt in de struiken en grijpt met zijn lange armen naar de stuiken om zich heen om daar takken uit te trekken. We zakken met open mond in het gras. ’Wauw!’ is het enige wat we fluisterend kunnen uitbrengen. Nadat we uitgebreid foto’s hebben gemaakt, leggen we onze camera’s aan de kant om gewoon te kijken.

De zilverrug snuffelt wat aan de takken, hij breekt ze doormidden, snuffelt nog wat meer en steekt ze uiteindelijk in zijn mond om er langzaam en smakkend op te kauwen. Alles lijkt in ’slow-motion’ te gaan. Hij houdt ons ondertussen goed in de gaten. De trackers maken geluidjes om de gorilla’s op hun gemak te stellen. Het is alsof ze constant hun keel schrapen. De zilverrug kijkt onze kant op en antwoordt door hetzelfde geluid te maken. Waanzinnig! Een betere ’Dian Fossey-ervaring’ zoals in ’Gorilla’s in the Mist’ had ik me niet kunnen voorstellen.

Nadat we de zilverrug uitgebreid hebben kunnen bekijken, lopen de trackers nog een beetje verder. Ze hakken met hun kapmes een paar grote takken weg zodat wij bij hen kunnen komen staan. Vanaf hier zien we nog weer vier andere gorilla’s. Her en der bewegen bomen wild heen en weer. Alle elf leden van de groep zijn in de buurt, alleen sommigen van hen zitten verstopt in de struiken. Het is heel bijzonder hoe hun bewegingen en gedrag lijkt op dat van mensen. Het zijn niet voor niets ’mensapen’ die net als Chimpansees en Orang-oetans in dezelfde groep worden ingedeeld als de Homo Sapiens.

Op enig moment horen we een vreemd geluid. De trackers grinniken en vertellen dat één mannetje en één vrouwtje het wel heel ’gezellig’ hebben in de struiken achter ons. Ze hebben het nog niet gezegd of we zien de zilverrug opstaan uit zijn luie stoel en een grommend geluid maken. Als het vreemde geluid in de struiken achter ons niet stopt, komt de zilverrug ineens aangesneld in de richting van het krikkende paar. Het jongere mannetje wordt weggejaagd naar de struiken direct naast ons. Hij is ineens wel heel dichtbij, dat is zeker geen zeven meter. We stappen een klein beetje naar achteren om hem wat meer ruimte te geven, waarna hij strak voor onze voeten langs loopt om een nieuwe plekje te zoeken. Hij kwam zo dicht langs gelopen, dat we hem over zijn rug hadden kunnen aaien. Door het geruis in het struikgewas en het machtsvertoon van de zilverrug zijn de gorilla’s allemaal van plaats veranderd, waardoor we nu midden in de groep met gorilla’s staan. Het is magisch.

Na precies een uur laat onze gids weten dat we nu onze laatste foto’s moeten maken, want dat het tijd is om te vertrekken. We kijken nog één keer rond en volgen de trackers dan het dal weer uit richting onze spullen. Eenmaal weg bij de gorilla’s kunnen we onze enthousiaste kreten niet meer onderdrukken. “Wauw, en toen hij gromde!” “Jaaaa, en hoe hij dat jonge mannetje wegjoeg!!” “Jaaa, en toen die zomaar voor ons langs liep!!!” Onze gids lacht en bevestigt dat het een geslaagde tocht was met veel gorilla’s.

We volgen hem terug, door de akkers, over de heuvels, naar het stroompje langs onze camping. Halverwege vraagt hij ons om even te stoppen voor een officieel moment, een heuse diploma uitreiking omdat wij met succes de Bwindi-groep bezochten. Kennelijk geen vanzelfsprekendheid, want sommige toeristen zijn niet fit genoeg om überhaupt bij de groep te komen en moeten op een brancard terug naar hun hotel worden getild. Hoewel de brancard voor ons niet nodig was, zijn we allebei wel helemaal op als we weer terug zijn bij de tent. We vertellen de meiden op d camping nog een keer enthousiast over ons avontuur, voordat we moe ons tentje in kruipen en nog drie keer door al onze foto’s heen klikken. Dit was het geld dubbel en dwars waard, wat een bijzondere ervaring!

Klik hier om de foto’s te zien. (Op verzoek zijn nog minimaal 400 foto’s beschikbaar van gorilla’s )

Afgelegde afstand tot Nshongi Camp: 17.094km (10.622 miles)

Vorige bericht “Groenganda” – Volgende bericht “Land van Duizend heuvels“